اصول طراحی بسته بندی محصول بخش مهمی از تجربه کلی مشتری از یک برند را شکل می‌دهد و نقشی اساسی در معرفی حرفه‌ای یک محصول به مخاطبان ایفا می‌کند. اما چه نکاتی را باید در طراحی بسته بندی محصول در نظر گرفت تا بتوان بسته بندی جذاب و مشتری‌پسندی ایجاد کرد؟ طراحی بسته بندی تأثیر قابل توجهی بر تصمیم خرید مشتریان و در نتیجه بر میزان فروش دارد؛ چرا که بیشتر خریداران ابتدا به طراحی بسته بندی توجه می‌کنند و سپس به ویژگی‌ها و جزئیات محصول.
طراحی بسته بندی تنها به ظاهر و گرافیک محدود نمی‌شود، بلکه باید از کیفیت لازم برای محافظت از محصول نیز برخوردار باشد. بنابراین، در طراحی بسته بندی محصولات، توجه به فاکتورهای مختلفی ضروری است تا بتوان با یک بسته بندی خاص و تاثیرگذار، محصولات را به شکلی مناسب به نمایش گذاشت و توجه مشتریان را جلب کرد.
این را هم بخوانید: خدمات گرافیک در رشت | ۰ تا ۱۰۰ آنچه باید بدانید
طراحی بسته بندی چیست؟
پیش از بررسی اصول طراحی بسته بندی محصول، بهتر است ابتدا با مفهوم طراحی بسته بندی آشنا شویم. طراحی بسته بندی به معنای ترکیب فرم، ساختار، مواد اولیه، رنگ، تصاویر، تایپوگرافی و اطلاعات کلیدی با عناصر طراحی جانبی است و هدف اصلی آن ایجاد یک بسته بندی مناسب برای بازاریابی و فروش است. طراحی بسته بندی تنها به عناصر بصری خلاصه نمی‌شود؛ یک بسته بندی حرفه‌ای و استاندارد باید علاوه بر جذب مشتریان، از محصول مورد نظر به خوبی محافظت کند.
بسته بندی محصول در واقع نشان‌دهنده هویت برند تولیدکننده است و می‌تواند به عنوان یک ابزار بازاریابی مؤثر عمل کند؛ چرا که بر تصمیم خرید بسیاری از مشتریان تاثیرگذار است. بسته بندی خاص و جذاب می‌تواند فروش یک محصول معمولی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و در مقابل، بسته بندی ضعیف می‌تواند حتی فروش یک محصول باکیفیت را کاهش دهد. توجه به اصول طراحی بسته بندی، راهی موثر برای جلب توجه مشتریان به محصول، بدون نیاز به صرف هزینه‌های سنگین تبلیغاتی است.
اهمیت طراحی بسته بندی محصولات
تقریباً همه ما پیش از خرید، ابتدا به بسته بندی محصول توجه می‌کنیم؛ زیرا بسته بندی اولین چیزی است که در نگاه اول چشم را به خود جلب می‌کند. بسته بندی‌های منحصر به فرد و جذاب قدرت بالایی در تبدیل یک مشتری احتمالی به مشتری وفادار داشته و به شکلی حرفه‌ای، محصول را به مخاطبان معرفی می‌کند. یک بسته بندی خاص و حرفه‌ای می‌تواند محصولات را از رقبا متمایز کرده و به سادگی توجه مشتریان را جلب کند. بسته بندی در واقع هویت و شناسه محصول است و محصولاتی که فاقد بسته بندی زیبا هستند، معمولاً در جلب توجه مخاطبان و ترغیب آنها به خرید ناموفق بوده و ممکن است تصویر ذهنی منفی از محصول ایجاد کنند.
اهداف و دلایل طراحی بسته بندی
ممکن است تصور شود که تولید محصول باکیفیت اهمیت بیشتری نسبت به بسته بندی آن دارد و پکیجینگ ساده تأثیری بر کاهش فروش نخواهد داشت. بی‌شک کیفیت محصول از اهمیت بالایی برخوردار است و تولیدکنندگان زمان و هزینه قابل توجهی را برای تولید محصولات حرفه‌ای صرف می‌کنند. اما هر محصول درجه یک نیاز به بسته بندی درجه یک دارد تا فرآیند جذب و تبدیل مشتری به مشتری وفادار با موفقیت طی شود. هیچ محصول محبوبی بدون توجه به اصول طراحی بسته بندی وارد بازار نمی‌شود. از مهم‌ترین اهداف طراحی بسته بندی برای محصولات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محافظت از محصول: یکی از اهداف اصلی بسته بندی، محافظت از محصول است؛ بسته بندی به عنوان یک لایه محافظ عمل می‌کند و محصول را در مراحل مختلف، از بارگیری و حمل و نقل گرفته تا نگهداری و تحویل به مشتری، ایمن نگه می‌دارد.
- درج اطلاعات کلیدی محصول: درج اطلاعات ضروری محصول نیز یکی دیگر از دلایل اصلی طراحی بسته بندی است که جنبه آموزشی و تبلیغی دارد. اطلاعاتی مانند نام تولیدکننده، نحوه مصرف، مواد تشکیل‌دهنده، و موارد احتیاط بر روی بسته بندی درج می‌شود تا مشتری بتواند اطلاعات لازم را درباره محصول دریافت کند.
- جلب توجه مشتریان: طراحی بسته بندی می‌تواند نقش مهمی در جلب توجه مشتریان ایفا کند و تأثیر مستقیمی بر میزان فروش داشته باشد. بسته بندی جذاب و خاص، مشتری را به خرید ترغیب کرده و منجر به افزایش فروش و ایجاد تصویر ذهنی مثبت از محصول می‌شود.
- ایجاد تمایز از رقبا: عرضه محصولات با بسته بندی خلاقانه و جذاب می‌تواند تمایز مورد نیاز برای موفقیت در بازار رقابتی را ایجاد کند؛ زیرا بسته بندی خاص، محصولات را از رقبا متمایز می‌سازد و این تمایز به سادگی توسط مشتریان درک و شناخته می‌شود.
سطوح بسته بندی یا انواع بسته بندی
بسته‌بندی‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند و بر اساس وظایف خود به سه تا چهار سطح طبقه‌بندی می‌گردند.
- بسته بندی اولیه (Primary Packaging)
این نوع بسته‌بندی مستقیماً با محصول در تماس است و هدف اصلی آن محافظت از محصول در برابر آلودگی، آسیب‌های فیزیکی و شرایط محیطی است. برای مثال، لفاف دور چیپس یا بستنی نمونه‌ای از بسته‌بندی اولیه برای محصولات غذایی است. - بسته بندی ثانویه (Secondary Packaging)
بسته‌بندی ثانویه برای حمل و نقل و عرضه محصول در بازار طراحی شده است. هدف اصلی این بسته‌بندی، حفاظت از بسته‌بندی اولیه و سهولت در حمل و نقل است. بسته‌بندی ثانویه معمولاً پس از بسته‌بندی اولیه به کار می‌رود و به عنوان لایه محافظ بسته‌بندی اصلی عمل می‌کند. نوع بسته‌بندی ثانویه بر اساس ویژگی‌های محصول، نیاز مشتریان و شرایط حمل و نقل انتخاب می‌شود. نمونه‌هایی از این نوع بسته‌بندی شامل کارتن‌ها، جعبه‌های مقوایی یا بسته‌های چندتایی برای محصولات غذایی است که برای نمایش در فروشگاه‌ها و محافظت از بسته‌بندی اولیه طراحی می‌شوند. - بسته بندی ثالثیه (Tertiary Packaging)
در بسته‌بندی ثالثیه، معمولاً بسته‌های ثانویه قرار می‌گیرند تا حمل و نقل محصولات آسان‌تر شود؛ مانند کارتن‌های مادر. برای برخی محصولات از هر سه نوع بسته‌بندی استفاده می‌شود؛ برای مثال، بسته‌بندی چای که ابتدا محصول اصلی در لفاف انعطاف‌پذیر بسته‌بندی شده، سپس در جعبه‌ای قرار می‌گیرد و جعبه‌ها نیز برای حمل در کارتن مادر جای داده می‌شوند. در برخی محصولات، فقط دو سطح از این بسته‌بندی‌ها به کار می‌رود؛ مانند بسته‌بندی اسباب‌بازی، که محصول داخل یک جعبه قرار گرفته و چندین جعبه در یک کارتن مادر جای داده می‌شود و ممکن است برای حمل از پالت استفاده شود. بسته‌بندی ثالثیه برای حمل و نقل و توزیع محصولات در مقیاس بزرگ به کار می‌رود و هدف اصلی آن محافظت از بسته‌بندی ثانویه و تسهیل فرآیند توزیع است. نمونه‌هایی از بسته‌بندی ثالثیه شامل پالت‌ها، کانتینرها و جعبه‌های بزرگ است.
این را هم بخوانید: تولید محتوا در رشت | ۰ تا ۱۰۰ تولید محتوای موفق
اصول طراحی بسته‌بندی محصول
شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد: چگونه بسته‌بندی طراحی کنیم و اصول طراحی بسته‌بندی چیست؟ برای ایجاد بسته‌بندی جذاب و حرفه‌ای، چند نکته مهم وجود دارد که باید به آنها توجه کنید:
۱. شفافیت و ساده‌گرایی
وقتی به قفسه‌های یک سوپرمارکت نگاه کنید، محصولات زیادی با طراحی‌های مختلف می‌بینید. اما آیا می‌توانید به سادگی به این دو سؤال پاسخ دهید؟
- این محصول چه کاربردی دارد؟
- این محصول متعلق به کدام برند است؟
یک بسته‌بندی خوب در کمتر از ۴ ثانیه باید به این پرسش‌ها پاسخ دهد، چرا که مشتریان برای بررسی هر محصول زمان کمی دارند. بسته‌بندی نباید مصرف‌کننده را گمراه کند و باید اطلاعات واضحی در مورد محصول ارائه دهد. در مواردی که محصول نیاز به جلوه‌ای مرموز دارد، مانند عطر و ادکلن، شفافیت کامل ضروری نیست، اما باز هم باید کاربرد و برند آن به سادگی مشخص باشد.
۲. صداقت
گاهی ممکن است بسته‌بندی به گونه‌ای طراحی شود که محصول را بهتر از واقعیت نشان دهد. اما اگر محصول در واقعیت با تصویر بسته‌بندی تفاوت زیادی داشته باشد، مشتری احساس فریب می‌کند و این به اعتماد به برند آسیب می‌زند. بهتر است در طراحی بسته‌بندی صادقانه عمل کنید و محصول را همان‌طور که هست نمایش دهید.
۳. اعتبار و اصالت
اصالت و به‌یادماندنی‌بودن از ویژگی‌های برندهای معتبر است. برای اینکه از رقبا متمایز شوید، باید به شکلی متفاوت و با رعایت استانداردهای تصویری عمل کنید. انتخاب سبک‌هایی که کمتر رایج هستند، مانند استفاده از طراحی‌های قدیمی یا چیدمان‌های خاص، می‌تواند بسته‌بندی شما را به‌یادماندنی کند.
۴. تأثیر قفسه‌ای
محصولات در قفسه‌ها به‌صورت ردیفی و ستونی قرار می‌گیرند و مصرف‌کنندگان با فاصله مشخصی به آنها نگاه می‌کنند. اگر طراحی شما به‌گونه‌ای باشد که حتی از دور هم متمایز به‌نظر برسد، احتمال انتخاب آن بیشتر است. برای تست این ویژگی، طراحی خود را در قالب قفسه‌های فروشگاهی شبیه‌سازی کنید.
۵. قابلیت توسعه و بسط
یک بسته‌بندی خوب باید قابلیت تطبیق با محصولات مختلف را داشته باشد. اگر طرحی به شکلی باشد که بتوان به راحتی آن را برای محصولات جدید با طعم‌ها یا ویژگی‌های مختلف تطبیق داد، کارایی بیشتری خواهد داشت و نیاز به طراحی مجدد نخواهد بود.
۶. کاربردی بودن
کاربردی‌بودن بسته‌بندی یکی از عوامل مؤثر بر فروش است. طراحی بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که استفاده از محصول، حمل و نگهداری آن را برای مشتری آسان‌تر کند.
۷. شناخت مخاطبان
شناخت مخاطبان اولین و مهم‌ترین اصل در طراحی بسته‌بندی محصول است که از همان ابتدا مسیر طراحی را تعیین می‌کند. پیش از طراحی بسته‌بندی، شناسایی مشتریان هدف ضروری است. این کار به شما کمک می‌کند تا بسته‌بندی محصولات خود را مطابق با سلایق و علایق مخاطبان طراحی کنید. وقتی بسته‌بندی به سلیقه مخاطب هدف نزدیک باشد، جلب توجه او به محصول آسان‌تر شده و در نتیجه شانس فروش آن افزایش می‌یابد.
به عنوان مثال، اگر تولیدکننده اسباب‌بازی هستید، بسته‌بندی محصولات شما باید با سلیقه کودکان و استفاده از عناصر بصری فانتزی و کودکانه طراحی شود. اما در حوزه تولید لوازم آرایشی، مخاطب هدف خانم‌ها هستند و بسته‌بندی باید مطابق با سلیقه آنان طراحی شود. بنابراین، شناسایی و تعیین مخاطبان هدف نقش مهمی در مسیر طراحی بسته‌بندی محصول دارد.
۸. استفاده از کلمات و جملات مناسب
استفاده از کلمات و عبارات مناسب نیز یکی دیگر از اصول طراحی بسته‌بندی است که پیام شما را به مخاطبان انتقال می‌دهد. عباراتی که بر روی بسته‌بندی محصول نوشته می‌شود، در واقع زبان ارتباط شما با مشتریان است و اطلاعات کلیدی محصول را در اختیار آنها قرار می‌دهد. بهتر است بسته‌بندی محصول به شکلی ساده طراحی شود و از بکار بردن جملات طولانی یا المان‌های شلوغ در آن پرهیز شود. سعی کنید با نوشتن یک جمله یا حتی یک کلمه ساده، توجه مخاطب را به محصول جلب کنید. به یاد داشته باشید که تنها چند ثانیه برای جلب توجه مشتری به محصول زمان دارید، پس این زمان را با نوشتن جملات طولانی و عناصر غیرضروری هدر ندهید.
۹. انتخاب هوشمندانه رنگ و فونت
انتخاب صحیح رنگ و فونت تأثیر زیادی بر جذابیت و جلب توجه بسته‌بندی شما دارد. انتخاب رنگ مناسب بستگی به مخاطب هدف دارد؛ به عنوان مثال، برای بسته‌بندی محصولات آرایشی، بهتر است از رنگ‌های مورد علاقه خانم‌ها مانند صورتی و رنگ‌های روشن استفاده شود. اما در طراحی بسته‌بندی برای محصولات کودکان می‌توان از چندین رنگ شاد و پرانرژی بهره برد. رنگ‌های مورد استفاده باید مکمل یکدیگر باشند تا توجه مخاطب را به خود جلب کنند. همچنین، توجه به اصول روانشناسی رنگ‌ها و تأثیر روانی آنها اهمیت دارد.
در خصوص انتخاب فونت نیز، سعی کنید از فونت‌های ساده و خوانا استفاده کنید تا مشتریان به راحتی قادر به خواندن اطلاعات درج شده روی بسته‌بندی باشند. البته در برخی موارد، همچون اسباب‌بازی‌ها، استفاده از فونت فانتزی جذابیت بیشتری به بسته‌بندی می‌بخشد. به طور کلی، بهترین فونت برای بسته‌بندی، فونتی است که مخاطبان بتوانند به راحتی نام محصول و اطلاعات آن را بخوانند.
۱۰. صداقت با مشتری
صداقت یکی از اصول مهم طراحی بسته‌بندی است که معمولاً از سوی برندهای تازه‌کار نادیده گرفته می‌شود. منظور از صداقت در بسته‌بندی، تطابق تصویر محصول روی بسته با محصول واقعی است. برخی برندها تصویر جذاب اما غیرواقعی از محصول روی بسته‌بندی درج می‌کنند و به این وسیله توجه مشتریان را جلب می‌کنند. این کار نوعی ضدتبلیغ برای برند محسوب می‌شود و می‌تواند در مدت کوتاهی فروش را کاهش دهد. بنابراین، رعایت صداقت در طراحی بسته‌بندی از اهمیت بالایی برخوردار است و به محبوبیت برند کمک می‌کند.
۱۱. حفظ ارزش برند
حفظ ارزش برند یکی دیگر از اصول طراحی بسته‌بندی است که به مخاطب نشان می‌دهد که شما به خود و به آنها اهمیت می‌دهید. مشتریان باید با مشاهده بسته‌بندی به سرعت نام برند را ببینند و به خاطر بسپارند. طراحی بسته‌بندی فرصتی عالی برای برجسته‌سازی نام برند و نمایش ارزش‌های آن است.
مراحل طراحی بسته‌بندی: طراحی بسته‌بندی در هفت مرحله
بعد از جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات توسط طراح، زمان ورود به بخش جذاب‌تر طراحی بسته‌بندی فرا می‌رسد.
- آگاهی از سه سطح بسته‌بندی: بسته‌بندی دارای سه سطح یا نوع اصلی است. طراح با توجه به نوع محصول، باید تصمیم بگیرد که به کدام یک از این سطوح نیاز است.
- انتخاب نوع مناسب بسته‌بندی: علاوه بر سه سطح کلی، بسته‌بندی‌ها انواع دیگری نیز دارند، مانند قوطی‌های فلزی و جعبه‌های مقوایی. انتخاب نوع بسته‌بندی به مواردی همچون:
- نوع محصول: اگر محصول مایع باشد، انتخاب‌ها محدودتر می‌شود اما نباید خلاقیت طراح را کاهش دهد.
- رقابت: ایجاد تمایز با رقبا می‌تواند جلب توجه کند، اما همراه با چالش است.
- بودجه: بسته به بودجه تعیین شده، گزینه‌های بسته‌بندی متناسب‌تر انتخاب می‌شوند.
- آماده‌سازی برای چاپ: در این مرحله طراحی به اتمام رسیده و آماده چاپ است. طراح باید به موارد زیر توجه داشته باشد:
- خطوط تا و برش: استفاده از الگوهای آماده می‌تواند در صرفه‌جویی زمان و هزینه مؤثر باشد.
- فرمت فایل طراحی: برای چاپ به فایل‌های وکتور مانند ai، psd، PDF یا EPS نیاز است. طراح برای مشاهده همه‌گیر پروژه، از نمونه‌های تصویری PNG یا JPEG نیز استفاده می‌کند.
- چاپ رنگ: پرینترهای متفاوتی برای چاپ رنگ‌های خاص یا پنتون موجود است که انتخاب آنها به نوع پرینتر و بودجه بستگی دارد.
- چاپ دیجیتال یا آفست: تعیین نوع چاپ (دیجیتال یا آفست) و تیراژ حداقل در این مرحله ضروری است.
- تدوین معماری اطلاعات: طراح با توجه به مخاطب و محل خرید محصول، اطلاعات را دسته‌بندی و اولویت‌بندی می‌کند. هدف اصلی تأکید بر یک ویژگی بارز بسته‌بندی برای جلب توجه مشتری است.
- ارزیابی طراحی بسته‌بندی: در این مرحله، طراحی بسته‌بندی از جنبه‌های زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:
- وضوح: بسته‌بندی باید ماهیت محصول را به وضوح نشان دهد تا مشتری با اطمینان بیشتری آن را خریداری کند.
- صداقت: طراحی باید صادقانه باشد و محصول را به درستی به نمایش بگذارد تا حس اعتماد در مشتری ایجاد شود.
- ارزیابی سه‌بعدی: بسته‌بندی باید در حالت سه‌بعدی نیز جذابیت خود را حفظ کند.
- نحوه نمایش در فروشگاه: بسته‌بندی در قفسه‌های فروشگاه باید جلب توجه کند و در میان محصولات مشابه به چشم بیاید.
- قابلیت گسترش: طراحی باید انعطاف‌پذیر باشد و بتواند به راحتی با طعم‌ها یا رایحه‌های جدید هماهنگ شود.
- استفاده مجدد: بسته‌بندی می‌تواند به گونه‌ای طراحی شود که پس از مصرف، کاربردی جدید داشته باشد.
- جمع‌آوری نظرات و بازخوردها: پیش از نهایی کردن طراحی، از کارفرما، ذینفعان و گروهی از مشتریان بازخورد گرفته می‌شود.
- گرفتن خروجی مناسب از پروژه: در پایان فرآیند طراحی، باید از هر بخش خروجی‌های مناسب، مانند خطوط تا و برش به صورت وکتور، گرفته شود و بسته به نوع پرینتر از کدهای رنگی CMYK یا پنتون استفاده شود.
نکات اضافی: انتخاب متریال‌های بسته‌بندی (مانند پلاستیک، کاغذ، مقوا، آلومینیم و شیشه) نیز جزء موارد تصمیم‌گیری است. نقش طراحان بسته‌بندی در این فرآیند حیاتی است و در بازار رقابتی، بسته‌بندی ارزش افزوده‌ای به محصول می‌بخشد.
آژانس تبلیغاتی فطرس با تجربه چندساله در زمینه طراحی لوگو می‌تواند نیاز کسب و کار شما را با بهترین کیفیت رفع کند. برای دریافت مشاوره در زمینه انواع خدمات گرافیک از جمله طراحی پوستر، لوگو، بسته‌بندی، ست اداری، کارت ویزیت، بروشور، کاتالوگ، بیلبورد و … می‌توانید با پشتیبانی فطرس تماس بگیرید.